Trudno w to uwierzyć, ale „Szum” ma już ponad dwa lata. W tym czasie wydaliśmy dziesięć numerów – każdy kolejny ukazywał się co kwartał. Ten mały jubileusz to dla nas powód do dumy, ale przede wszystkim zobowiązanie. To także pretekst do podsumowań i powtórnego zadania sobie pytań elementarnych – po co robimy „Szum”? Co chcemy przekazać? Jakie mamy obowiązki wobec innych uczestników sceny artystycznej? Czego wymagają od nas czytelnicy? Bieżąca redakcyjna praca powoduje, że na takie rozważania czasami brakuje czasu – przecież kiedy czytelnicy dostają do rąk kolejny numer, my kończymy już pracę nad następnym. To jednak nie może być argument. Dlatego staraliśmy się, żeby odpowiedzi na postawione powyżej pytania były widoczne zarówno na poziomie formy, jak i treści niniejszego wydania. Zacznijmy od tej pierwszej – wszak mówimy o magazynie o sztuce. Po dziewięciu numerach żegnamy się z szorstkim, ostrym wizualnie projektem studia graficznego Moonmadness. Mamy nadzieję, że te dziewięć numerów, a także „Szum”-owy font staną się istotnym punktem naszego wspólnego dorobku. Zaprojektowanie nowej makiety powierzyliśmy doświadczonemu warszawskiemu studiu Cyber Kids on Real. Zdecydowaliśmy się także zmienić logo – nasi nowi graficy nieznacznie je zmodyfikowali, podkreślając w ten sposób ewolucję od dawnego do aktualnego „Szumu”. Cyber Kids on Real lepiej poznacie w rubryce Wskazane, gdzie przedstawili nam swoje top ten.
Nowości znajdziecie także w innych miejscach. Od tego numeru zamieszczamy kalendarium wystaw w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej na każdy kolejny kwartał. To model popularny, choć u nas niedoceniony, tymczasem zebranie takich informacji w jednym miejscu (w przeciwieństwie do ich rozproszenia w sieci) jest – jak sądzimy – niezwykle funkcjonalne.
Za jedno z kluczowych osiągnięć naszego magazynu uznajemy dotarcie do czytelników w całej Polsce, ale także w państwach ościennych. Wychodząc naprzeciw czytelnikom anglo- i obcojęzycznym, zaprosiliśmy do stałej współpracy mieszkającego w Warszawie nowozelandzkiego artystę Daniela Malone’a, który będzie omawiał najciekawsze wydarzenia w regionie. Kolejną nową rubrykę znajdziecie tuż przy spisie treści: w każdym numerze będzie rysował dla nas Tymek Borowski, jeden z nielicznych artystów swojego pokolenia, który stara się problematyzować zarówno własną twórczość, jak i jej zewnętrzne uwarunkowania.
Tym samym przeszliśmy do treści. Temat numeru niniejszego wydania dotyczy języka mówienia o sztuce i kondycji współczesnej krytyki artystycznej. Bezpośrednią przyczyną powstania eseju „Język, którym myślimy” jest radykalizacja języka krytyki artystycznej, postępująca i – naszym zdaniem – mająca coraz większe konsekwencje. Jakub Banasiak, odnosząc się do głośnego pamfletu Moniki Małkowskiej, tradycyjnie osadza to zjawisko w szerszym kontekście przemian pola sztuki po 1989 roku. Jest to także tekst, który niejako podsumowuje dotychczasowe tematy numeru. W kolejnych wydaniach „Szumu” zdecydowaliśmy się postawić przed tą rubryką nieco bardziej otwarte zadanie: nadal będziemy chcieli opisywać zagadnienia generalne, jednak już nie w tak ścisłym stopniu związane z kluczowymi obszarami polskiej sceny artystycznej – czas przyjrzeć się marginesom. Jesteśmy natomiast przekonani, że podjęta tu praca nie powinna ustawać – peryferyjne pole sztuki ciągle ewoluuje, a procesy dziejowe nie zmierzają ku jakiejś nieuchronnej kulminacji; przeciwnie, za jakiś czas nasza refleksja/perspektywa będzie zupełnie inna. Na razie jednak uznajemy ten etap „Szumu” za zamknięty.
Pozostałe rubryki zostają bez zmian, choć mamy nadzieję, że po raz kolejny zaskoczymy was ich zawartością. W tym numerze szczególne miejsce zajmuje tekst wspomnieniowy o zmarłym niedawno profesorze Piotrze Piotrowskim pióra profesora Andrzeja Turowskiego. Jak pisze profesor, Piotrowski nie chciałby nudnych memuarów. Zamiast tego czytelnik dostaje panoramiczny – choć miejscami polemiczny – tekst podsumowujący dorobek tego wybitnego historyka sztuki. W dziale Rozmowa publikujemy obszerny i – jak sądzimy – oczekiwany wywiad z Honoratą Martin. Wydarzeniem numeru jest przekrojowa wystawa Moniki Sosnowskiej w portugalskim Fundação de Serralves, którą relacjonuje dla nas Piotr Kosiewski. Z kolei Jarosław Jakimczyk, autor głośnej książki Najweselszy barak w obozie, omawia teczki tajnej policji komunistycznej jako niezastąpione źródło historyczne. To nasz Obiekt kultury. Hanna Margolis w dziale Interpretacje pochyla się nad fenomenem kino-sztuki, a Magdalena Starska pokazuje w Do zobaczenia, jak samemu zrobić rzeźbę z kapiącą kroplą. Wisienką na torcie jest Mapa polskiej sztuki 2015, która – mamy nadzieję – nie tylko wyczerpująco przedstawia infrastrukturę dzisiejszej sceny artystycznej (awers), ale także trafnie ją komentuje (rewers).
Podsumowując, okres heroiczny za nami. Jesteśmy ciekawi waszych komentarzy – piszcie śmiało, na pewno weźmiemy je pod uwagę. Nie zapominajcie o internetowym wydaniu „Szumu”: na naszej stronie codziennie znajdziecie nowy materiał, a wszystkie bieżące informacje dotyczące polskiej (i nie tylko) sztuki współczesnej – na naszym profilu facebookowym. Aha, i jeszcze jedna zmiana – od tego numeru ukazujemy się nie pod koniec, ale w środku miesiąca.
Spis treści
s. 23
OD REDAKCJI
tekst: Jakub Banasiak, Adam Mazur
s. 42
PATAPHYSICS POST-PARTUM
Styrofoam or Sugar? Wrocław and the Capital of Culture
tekst: Daniel Malone
s. 46
TEMAT NUMERU
Język, którym myślimy
tekst: Jakub Banasiak
s. 56
ROZMOWA
Życie jest radykalne. Z Honoratą Martin rozmawia Jakub Banasiak
s. 77
FELIETON
Prawda
tekst: Wojciech Albiński
s.78
TEORETYCZNIE
Krytyczne instrumentarium etycznej historii sztuki Piotra Piotrowskiego
tekst: Andrzej Turowski
s.90
DO WIDZENIA
Instrukcja jak zrobić samemu rzeźbę z kapiąca kroplą
autor: Magdalena Starska
s.96
OBIEKT KULTURY
Teczki bezpieki. Mroczny przedmiot badania
tekst: Jarosław Jakimczyk
s.101
FELIETON
Trudne wybory: Adam Zagajewski i aligatory
tekst: Wojciech Szymański
s.102
WYDARZENIE
Ruiny w galerii
tekst: Piotr Kosiewski
s.112
INTERPRETACJE
Kino-sztuka: czy koledzy filmowcy są naszymi kolegami?
tekst: Hanna Margolis
s.126
KALENDARIUM
s. 135
FELIETON
Polacy, jeszcze jeden wysiłek!
tekst: Agata Pyzik
s. 136
RECENZJE
s. 192
WSKAZANE
Cyber Kids on Real
Spis treści recenzji
s. 136
Alternativa 2015, Błędnik codzienności
tekst: Katarzyna Szydłowska
s.138
Art+Science Meeting 2015
tekst: Piotr Policht
s.140
Biennale WRO 2015, Test Exposure
tekst: Piotr Stasiowski
s. 142
Christian Boltanski, W mgnieniu oka
tekst: Karolina Plinta
s. 144
Czysta formalność
tekst: Adam Mazur
s. 146
Makom. Dani Karavan. Esencja miejsca
tekst: Justyna Balisz
s. 148
Dispossession
tekst: Marcin Ludwin
s. 149
Dzikie pola. Historia awangardowego Wrocławia
tekst: Piotr Słodkowski
s.151
Gender w sztuce
tekst: Wojciech Szymański
s. 153
Irena Kalicka, Koń jaki jest, każdy widzi
tekst: Łukasz Białkowski
s.155
Otwarte Miasto MMXV
tekst: Magdalena Ujma
s. 157
Agnieszka Minich-Scholz, Marian Minich – pod wiatr; Marian Minich, Wspomnienia wojenne i Szalona galeria
tekst: Marta Skłodowska
s.158
Andrzej Matuszewski
tekst: Maja Wolniewska
s.160
After Year Zero. Powojenny uniwersalizm i geografie współpracy
tekst: Konrad Schiller
s.163
Palindrom
tekst: Anna Miller
s.165
Performer
tekst: Hanna Margolis
s.168
Papież awangardy. Tadeusz Peiper w Hiszpanii, Polsce, Europie
tekst: Waldemar Baraniewski
s.170
Tomasz Mróz, Défaitisme
tekst: Karolina Plinta
s.171
Tu jesteśmy!
Tekst: Łukasz Musielak
s.173
Tychy. Sztuka w przestrzeni miasta
tekst: Agata Pyzik
s.176
Tymek Borowski, Wszyscy potrzebują zasad, ale każdy potrzebuje innych
tekst: Karolina Plinta
s. 178
Honorata Martin, Bóg Małpa
tekst: Jakub Banasiak
s.180
Siergiej Tcherepnin, Vice versa cave
tekst: Karolina Plinta
s.182
Roman Vishniac: Fotografia, 1920–1975
tekst: Adam Mazur
s.184
Vot ken you mach?
Tekst: Wojciech Szymański
s. 186
Krzysztof Wodiczko. Na rzecz domeny publicznej
tekst: Marta Skłodowska