Pytanie o kondycję poszczególnych gatunków artystycznych może być kłopotliwe. Żyjemy w końcu w czasach, kiedy działania artystów stają się coraz bardziej multidyscyplinarne i to właśnie ta cecha jest jedną z najbardziej wartościowanych w sztuce. Wydaje się więc, że siła każdej dyscypliny tkwi w jej zdolności do przyswajania sobie reguł rządzących innymi technikami i otwartości na te sfery rzeczywistości, które do sztuki nie przynależą. Taką „otwartą” dyscypliną jest chociażby performans, z założenia mający stanowić alternatywę dla tradycyjnych form twórczości artystycznej. Czy zatem pytanie o specyfikę performansu w Polsce ma sens? Jak najbardziej, wszak jest to gatunek, w którym ścierają się ze sobą różne przekonania, czasami – paradoksalnie – bardzo konserwatywne. Z drugiej strony znaczenie performansu względem innych dziedzin artystycznych ciągle rośnie. Nie musimy już chyba dalej tłumaczyć, dlaczego stał się on bohaterem trzynastego numeru „Szumu” i jemu poświęcony jest temat numeru. Warto także zaznaczyć, że problem performansu – i jego skomplikowanej relacji z teatrem – powraca w innych tekstach „trzynastki”, jak choćby w artykule Wojciecha Szymańskiego o nowo powstałym magazynie „Pavilionesque”.
Wydarzeniem tego numeru uczyniliśmy ostatnie trzy wystawy realizowane przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie w pawilonie Emilia. Te ekspozycje nie tylko wpisują się w aktualne dyskusje o sztuce, toczące się na tle gwałtownych zmian politycznych w Polsce, ale są ważne także ze względu na kontekst, w jakim funkcjonowały – w pawilonie meblowym, będącym zarazem zabytkiem późnego modernizmu, jednym z wielu przeznaczonych do rozbiórki. O tym, jakie znaczenie mogą mieć ostatnie wystawy w Emilce, pisze Jakub Banasiak, a jego tekstowi towarzyszy rozmowa z pracownikami technicznymi MSN. W związku z tym trzeba przeczytać także esej Adama Jastrzębskiego o sztuce artystów nieprofesjonalnych, których twórczość jest często fetyszyzowana i uwikłana w rynkowe mechanizmy, ale może też pełnić istotne funkcje polityczne.
W ciągu ostatnich tygodni w środowisku artystycznym toczy się ostra dyskusja wokół zwolnienia Doroty Monkiewicz ze stanowiska dyrektor Muzeum Współczesnego Wrocław – placówki, którą sama stworzyła od podstaw. Na razie wiadomo, że zostanie ona w muzeum do końca 2016 roku, ale dalsze losy tej instytucji są niepewne. W tym numerze „Szumu” zamieściliśmy rozmowę Adama Mazura z Dorotą Monkiewicz o historii jej kariery kuratorskiej i doświadczeniach w pracy w instytucjach sztuki.
Co natomiast znajdą Państwo w innych stałych działach? W naszej rubryce anglojęzycznej Daniel Malone opowiada o tym, dlaczego jako Nowozelandczyk zainteresował się polską sztuką i postanowił zamieszkać w tej części Europy. Na stronach poświęconych artystom goszczą tym razem Karolina Brzuzan, Adrian Kolarczyk, Paweł Śliwiński, Dominik Cymer i Błażej Pindor. Druga część magazynu zwyczajowo zawiera recenzje z najciekawszych wystaw ostatniego kwartału. „Trzynastkę” – nie wierzymy w przesądy, więc uważamy, że szczęśliwą – zamyka the best of Pawła Nowaka, prorektora do spraw artystycznych i naukowych warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, którego działalność miała istotny wpływ na poprawę wizerunku tej uczelni. Jako magazyn działający przy tej instytucji zawsze mogliśmy liczyć na jego wsparcie, za co serdecznie dziękujemy.
tekst: Karolina Plinta
Spis treści
19 OD REDAKCJI
Tekst: Karolina Plinta
48 DO WIDZENIA
Aleksandra Waliszewska
54 PATAPHYSICS POST-PARTUM
With The Probability of Being Seen
Tekst: Daniel Malone
56 TEMAT NUMERU
Ucieczka z twierdzy
Tekst: Karolina Plinta
68 STRONA ARTYSTY
Paweł Śliwiński, Control Group
69 STRONA ARTYSTY
Karolina Brzuzan
Projekt graficzny: Jakub de Barbaro
70 OBIEKT KULTURY
Da-dantystka. Pawilon – magazyn – karnawał
Tekst: Wojciech Szymański
78 STRONA ARTYSTY
Błażej Pindor
80 WYDARZENIE
Akcja regeneracja. Trzy ostatnie wystawy w Emilii
Tekst: Jakub Banasiak
90 Kompromis z grawitacją z ekipą montażową Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie rozmawiają Jakub Banasiak i Adam Mazur
98 TEORETYCZNIE
Art Brut i mit natury
Tekst: Adam Jastrzębski
105 STRONA ARTYSTY
Adrian Kolarczyk, Zapalniczka
106 INTERPRETACJE
Pożytki z błądzenia
Tekst: Mateusz Choróbski
114 STRONA ARTYSTY
Jiří David, Clot from Eden
115 STRONA ARTYSTY
Sasha Kurmaz, Bez tytułu
116 BLOK
Geologia litewskiego pola sztuki
Tekst: Agnė Narušytė
126 ROZMOWA
Wszędzie tam, gdzie jestem
Z Dorotą Monkiewicz rozmawia Adam Mazur
140 KALENDARIUM
146 RECENZJE
179 STRONA ARTYSTY
Dominik Cymer i Jacek Kołodziejski
200 WSKAZANE
Paweł Nowak
Spis treści recenzji
146
Frank Stella i synagogi dawnej Polski
tekst: Wojciech Albiński
148
Jan Mančuška, Najważniejsze zawsze jest niewidoczne
tekst: Katarzyna Szydłowska
150
W muzeum wszystko wolno
tekst: Ignacy Mazur
151
Wojciech Zamecznik. Foto-graficznie
tekst: Piotr Słodkowski
154
Eduardo Chilida, Brzmienia
tekst: Piotr Policht
156
Antti Laitinen, W poszukiwaniu utopii
tekst: Natalia Cieślak
158
Norman Leto, Ludzie, którzy ciągle czegoś ode mnie chcą
tekst: Jakub Gawkowski
160
Z mojego okna widać wszystkie kopce
tekst: Joanna Kobyłt
162
Wobec awangardy XX wieku w wyborze Andrzeja Paruzela
tekst: Maja Wolniewska
164
Tempus fugit. O czasie i przemijaniu
tekst: Jolanta Bobala
166
Tadeusz Kantor. Odsłona trzecia. Marioneta
tekst: Anna Miller
168
Układ otwarty
tekst: Daga Ochendowska
170
Chłoporobotnik i boa grzechotnik
tekst: Przemysław Chodań
171
Salon de Fleurus
tekst: Maja Wolniewska
173
Krystian Truth Czaplicki, Kropla nad i
tekst: Marcin Ludwin
175
Jarosław Modzelewski, Marek Sobczyk, Tabela. Co? Czym? (Polityka)
tekst: Jakub Knera
177
Daniil Galkin, Paraliż senny; Dominik Cymer, DREAMS &MARKETING; Bartosz Zaskórski, Historia rury oraz inne historie miłosne
tekst: Marcin Ludwin
180
Piotr Janas, 52.255494N, 21.074795E
tekst: Piotr Kosiewski
182
Rafał Dominik, Black Mesa; Gizela Mickiewicz, Następne teraz
tekst: Jan Owczarek
185
Cały czas w pracy
tekst: Arkadiusz Półtorak
187
VALIE EXPORT, Tattooed years / Tatuowane lata
tekst: Agata Pyzik
189
Żanna Kadyrowa / Alice Nikitinová, Barwy ochronne
tekst: Piotr Sikora
191
Nieczytelność. Konteksty pisma
tekst: Łukasz Musielak
193
Rzeczy robią rzeczy
tekst: Witold Mrozek
195
Zintegrowane działania partycypacyjne
tekst: Wojciech Albiński
196
From Museum Critique to the Critical Museum
tekst: Adam Mazur
197
Claire Bishop, Sztuczne piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni
tekst: Wojciech Szymański