Od redakcji

tekst: Piotr Policht

Pięć lat to niekiedy cała epoka. Pod koniec 2014 roku opublikowaliśmy pierwszy Alfabet Młodych. Wówczas kończyła się era ciepłej wody w kranie, a prezydentem USA był nadal Barack Obama. Równie mocno jak pejzaż polityczny zmie­niła się od tego czasu rzeczywistość artystyczna. Spośród artystek i artystów z naszego ówczesnego alfabetu jedni umocnili swoje pozycje, inni, jak bohater naszej okładki sprzed pięciu lat, Gregor Różański, w międzyczasie praktycznie przestali zajmować się sztuką. Choć wielu z nich nadal łapie się na kategorię emerging, nastąpiła pokoleniowa zmiana warty, którą w tym numerze próbujemy uchwycić i zdefiniować. Na tym nie koniec pod­sumowań. W pierwszych numerach magazynu zajmowaliśmy się opisywaniem dzisiejszego pola sztuki przez pryzmat instytucji, rynku czy kry­tyki. Przyszła pora na the bigger picture – w dziale „Teoretycznie” Jakub Banasiak opisuje moderni­zację polskiego pola sztuki w ostatnim trzydzie­stoleciu, zwracając uwagę na dwa konkurencyjne paradygmaty, z których jeden, model modernizacji endemicznej, o silnie konserwatywnym rysie, dziś może stać się tym dominującym.

Jeśli zarysowana wizja transformacji rodzi­mego pola sztuki wyda wam się nieco przygnębia­jąca, na odtrutkę polecamy przeprowadzoną przez Jakuba Banasiaka rozmowę z Pawłem Leszko­wiczem. Pionier queerowania historii polskiej sztuki i autor takich wystaw jak słynna Ars Homo Erotica okazuje się niepoprawnym optymistą, choć nie szczędzi też gorzkich słów pod adresem niektórych instytucji i osób – dowiecie się między innymi, w której ze stołecznych instytucji Paweł Leszkowicz bywa tylko w restauracji i księgarni. A skoro o instytucjach mowa, „Obiektem kultury” został w tym numerze gdański NOMUS – kolejny przykład popularnego nad Wisłą modelu „muzeum w budowie”. Jego powstającej kolekcji – ale i pozycji muzeum na trójmiejskiej i ogólnopolskiej scenie – przygląda się Stach Szabłowski.

Do stołecznego muzeum w budowie wybrał się natomiast Wojciech Szymański, który w dziale „Interpretacje” analizuje ewolucję antyfaszystow­skiego dyskursu na przykładzie wystawy Nigdy więcej. Sztuka przeciwko wojnie i faszyzmowi. W dziale „Blok” przybliżamy zwycięski Pawilon Litewski tegorocznego Biennale w Wenecji. O operowym performansie nagrodzonym Złotym Lwem pisze litewska krytyczka Agnė Narušytė. Obrazy z innego, stambulskiego biennale prezentuje z kolei Piotr Uklański – w dziale „Do zobaczenia” obejrzycie jego najnowsze prace. Z kolei realizacje początku­jących artystów jak zawsze na „Stronach artystów/artystek”. Jak co roku o tej porze recenzujemy też najciekawsze propozycje przedstawione na Warsaw Gallery Weekend, a do tego między innymi wystawy Tomasza Kręcickiego w Tarnowie czy Marty Krze­ślak w Gdańsku oraz ostatnią odsłonę Warszawy w Budowie. Na zakończenie – co ogląda i czego słucha, zdradza we „Wskazanych” Natalia Sielewicz.

 

Spis treści

11

OD REDAKCJI

tekst: Piotr Policht

26

TEMAT NUMERU

Alfabet Młodych 2019

tekst: Redakcja

48

INTERPRETACJE

ilustracje: Zofia Pałucha

Wieczny faszyzm

tekst: Wojciech Szymański

68

BLOK

Lenistwo przed katastrofą. Pawilon Litewski na 58. Biennale w Wenecji

tekst: Agnė Narušytė

tłumaczenie: Danuta Balašaitienė

78

OBIEKT KULTURY

NOMUS na nowej drodze życia, czyli wszyscy jesteśmy (z) gdańszczanami

tekst: Stach Szabłowski

92

TEORETYCZNIE

Normalizacja i dwie modernizacje. Pole sztuki w Polsce po 30 latach przemian

tekst: Jakub Banasiak

ilustracje: Maja Demska

110

DO WIDZENIA

Piotr Uklański

116

ROZMOWA

Alive and kicking

Z Pawłem Leszkowiczem rozmawia Jakub Banasiak

fotografie: Anna Zagrodzka

138

STRONA ARTYSTKI/ARTYSTY

Viacheslav Poliakov, Odesa

Konrad Żukowski, Pracownia

Agata Słowak, Autoportret z tarką

Tea Stražičić, Tulpa for Omsk

Bezimienny, Ognisty Golem

Vitaly Bezpalov, Or

144

RECENZJE

200

WSKAZANE

Natalia Sielewicz

Spis treści recenzji

145 Strajk: Käthe Kollwitz, Hito Steyerl, Keren Donde, tekst: Ewa Majewska

148 TOMASZ KRĘCICKI, XXL, tekst: Jakub Banasiak

150 FRANCISZKA THEMERSON, Linie życia, tekst: Martyna Nowicka

153 MARTA KRZEŚLAK, Stars Cry, tekst: Karolina Plinta

156 VLADA RALKO, Widmo wolności, tekst: Agata Pyzik

159 16. Międzynarodowe Triennale Tkaniny, tekst: Piotr Kosiewski

162 Ściany mają uszy, tekst: Anna Batko

165 WILHELM SASNAL, Znaki nierówności

ARTUR ŻMIJEWSKI, Gesty, tekst: Jakub Majmurek

168 PIOTR SŁODKOWSKI, Modernizm żydowsko-polski. Henryk Streng/Marek Włodarski a historia sztuki, tekst: Wojciech Szymański

171 ZUZA GOLIŃSKA, Słońca, tekst: Karolina Plinta

174 Transfert, tekst: Łukasz Mojsak

178 Przypadek Jadwigi S., tekst: Wiktoria Szczupacka

180 DOMINIKA OLSZOWY, Duch domu, tekst: Wojciech Albiński

183 AGNIESZKA DAUKSZA, Jaremianka. Biografia, tekst: Piotr Słodkowski

185 XI Festiwal Sztuki w Przestrzeni Publicznej Otwarte Miasto, tekst: Wiktoria Kozioł

189 Ludzie jak bogowie, tekst: Marcin Ludwin

192 BARTEK BUCZEK, Kolarz, tekst: Marta Kudelska

195 Warszawa w Budowie 11, tekst: Marta Leśniakowska