Od redakcji
Tekst: Piotr Policht
Jaka sztuka dziś, taka Polska jutro – głosił tytuł wystawy zorganizowanej przez zespół Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Pałacu Prezydenckim na początku minionej dekady. Jest w tym trochę racji, choć to ówczesne „jutro”, a nasze dziś wygląda raczej jak wyjęte z Nowej Sztuki Narodowej. W tym numerze bierzemy na warsztat najważniejsze wystawy minionej dziesięciolatki. Po wywracanych na wszystkie strony ekspozycjach końca XX i początku XXI wieku – od Magów i mistyków, przez Antyciała i Scenę 2000, po Strażników doków i W samym centrum uwagi – czas przyjrzeć się temu, jak w historii sztuki zapisze się druga dekada naszego stulecia. Podsumowanie redakcyjnej rewizji archiwum wystawienniczego przedstawiamy w drugiej odsłonie cyklu 10/20.
Karawana jedzie dalej, więc w letnim numerze sporo miejsca poświęcamy także najważniejszym wystawom bieżącym. W „Temacie numeru” dwie z nich omawiają Piotr Kosiewski i Agata Pietrasik. Ten pierwszy analizuje wystawę Henryka Strenga/Marka Włodarskiego w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i próbę przepisania nie tylko historii życia i twórczości tego artysty, ale i innego, mniej jednowymiarowego spojrzenia na polską awangardę. Pojawiający się na wystawie Strenga/Włodarskiego temat życia w getcie to z kolei temat ekspozycji, o której pisze Pietrasik, czyli Gdzie jesteś? Rdz 3,9, przygotowanejw Żydowskim Instytucie Historycznym przez Piotra Rypsona i Pawła Śpiewaka przy okazji obchodów osiemdziesiątej rocznicy likwidacji getta warszawskiego.
Przypomnienia i reinterpretacji domagają się nie tylko twórcy aktywni w połowie ubiegłego stulecia, ale i zaledwie kilkanaście lat temu. O tym, dlaczego niemal zapomniano o współtworzącej obraz rodzimej sztuki w przestrzeni publicznej grupie Twożywo i dlaczego ten stan rzeczy należy zmienić, pisze Monika Weychert. Mało kto pamięta też dziś o Marii Antoninie Czaplickiej, polsko-brytyjskiej antropolożce, prekursorce badań nad syberyjskim szamanizmem, sufrażystce i poetce, którą niedawno w swoim wideoeseju Miczika nie boi się aeroplanów przypomniała Anna Baumgart. Próbę dekolonialnej lektury biografii badaczki oraz wprowadzającej ją w świat syberyjskiej tundry i magii Miczychy za pracą Baumgart podejmują w „Obiekcie kultury” Agata Araszkiewicz i Basia Śliwińska.
Reinterpretacje, rewizje i przypomnienia to jedno, ale nie tracimy z oczu tego, co tu i teraz – w dziale „Do widzenia” znajdziecie najnowsze obrazy Agaty Słowak, na stronach artystek i artystów prace między innymi Tymka Bryndala, Gabi Rosenzweig i Daniela Kotowskiego, a wśród recenzji omówienia najnowszych śród- i polockdownowych wystaw, między innymi w białostockim Arsenale, stołecznej Zachęcie i Gdańskiej Galerii Miejskiej. W dziale „Teoretycznie” Karolina Majewska-Güde za Mariną Vishmidt analizuje potencjał krytyki infrastrukturalnej, opierającej się na materialnej kondycji przemęczenia, słabości i opieki, wykorzystującej artystyczną infrastrukturę jako środek pozwalający osiągnąć pozaartystyczny cel. W miejscach zupełnie innych niż betonowe wnętrza instytucji ukojenia szuka Ewa Ciepielewska. W rozmowie z Anią Batko i Kolą Śliwińską artystka opowiada o wyjściu z cywilizacji, miłosnej relacji z Wisłą, międzygatunkowych więziach, makrobiotyce i psychodelikach oraz o tym, jak te doświadczenia splatają się ze sobą w jej sztuce, od Luxusu po Flow. W rozmowie przeczytacie co nieco o historii wrocławskiej sceny, z kolei do działu „Wskazane” zaprosiliśmy jedną z osób, która w najbliższych latach będzie wpływać na kulturalną przyszłość Wrocławia, czyli nowego dyrektora BWA Wrocław, Macieja Bujkę. Poza rodzimy kontekst wychodzi w „Bloku” krytyk-obieżyświat Dorian Batycka. Zmapował on dla nas scenę słoweńską, opisał najciekawsze postaci i zjawiska w Lublanie i okolicach. Przybliżył także problemy związane z wdrażaną przez obecny słoweński rząd polityką kulturalną, niepokojąco przypominające te, które znamy z własnego podwórka aż za dobrze. W końcu wszędzie źle, ale w domu najgorzej.
15
OD REDAKCJI
tekst: Piotr Policht
34
10/20
Wystawy w świecie sztuki Schrödingera
tekst: redakcja
ilustracje: Maja Demska
68
TEMAT NUMERU
Obrazy nowoczesności, obrazy getta
teksty: Piotr Kosiewski, Agata Pietrasik
88
INTERPRETACJE
Twożywo: stare aktualności
tekst: Monika Weychert
104
BLOK
Słoweńska fala populizmu i ostatnia unijna wojna kulturowa
tekst: Dorian Batycka
116
OBIEKT KULTURY
Miczycha i Czaplicka – przestrzeń, wzorce wymiany kobiet i rytuały
Dekolonialna próba odwrócenia kierunków znaczeń eksploatacji
tekst: Agata Araszkiewicz, Basia Śliwińska
130
DO WIDZENIA
Agata Słowak
138
TEORETYCZNIE
Troska, ulga, opiekuńczość. W stronę krytyki infrastrukturalnej
tekst: Karolina Majewska-Güde
148
ROZMOWA
Rowek. Z Ewą Ciepielewską rozmawiają Ania Batko i Kola Śliwińska
fotografie: Karolina Wojtas
166
STRONA ARTYSTKI/ARTYSTY
Adam Kozicki, Rosiczka (Frans Masereel Debout les Morts)
Daniel Kotowski, Człowiek, który nie posługuje się mową, nie jest człowiekiem
Filip Kijowski, Social-Distancing
Gabi Rosenzweig, Bez tytułu
Lena Achtelik, Effigies (mufka)
Tymek Bryndal, sweet dreams are made of this
172
RECENZJE
212
WSKAZANE
Maciej Bujko
173
IZABELLA GUSTOWSKA, Bezwzględne cechy podobieństwa, tekst: Paweł Leszkowicz
179
KOŚCIÓŁ NIHILISTÓW, Martwi wszystkich narodów, łączcie się!, tekst: Katarzyna Oczkowska
182
ZUZANNA BARTOSZEK, Autoportret (Anatomia poetki), tekst: Jakub Knera
186
MARTA SMOLIŃSKA, Haptyczność poszerzona. Zmysł dotyku w sztuce polskiej drugiej połowy XX i początku XXI wieku, tekst: Piotr Kosiewski
189
Rzeźba w poszukiwaniu miejsca, tekst: Piotr Policht
193
RÓŻA LITWA, Dwie wieże, tekst: Stach Szabłowski
196
Poganki, tekst: Agata Pyzik
200
AGATA ZBYLUT, Pamiętaj o obietnicy lepszego jutra, tekst: Katarzyna Oczkowska
205
ØLEG&KAŚKA, ZOFIA PAŁUCHA, Trzepot skrzydeł w koronach drzew, tekst: Piotr Policht
208
DIANA LELONEK, Kompost, tekst: Aleksy Wójtowicz
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych